De meeste festivals in Nepal zijn religieus van aard, ze hebben te maken met het Hindoeïsme of het Boeddhisme. De Nepalezen en Tibetanen delen geschiedenis, waardoor ook de meeste van de rituelen. 

Nepal werkt met een maankalender en de nationale vieringen, festivals en feestdagen vallen dan ook samen met dagen waarop er een nieuwe of volle maan is. Omdat de Hindoeïstische feestdagen worden vastgesteld aan de hand van de sterren, is het niet mogelijk om vaste data vast te stellen. 

De Nepalese kalender loopt 57 jaar voor op die van ons (de Gregoriaanse kalender). De kalender van de Newars in de Kathmandu vallei loopt echter 880 jaar achter op de Gregoriaanse kalender. 

Overzicht van de meest belangrijke feestdagen en festivals:

Januari / Februari - "Magh"

Magh Sankranti
Na een slechte maand, wordt door middel van rituele baden de komst van warmere maanden -en daarmee voorspoed en geluk-  gevierd. Vooral een belangrijke dag in Devghat en Ridi Bazaar.

Basanta Panchami
Viering van de komst van de lente, op de 5e dag na de volle maan. De aanbeden godin Saraswati is de godin van de wijsheid en dus is dit vooral een feest voor studenten. De beste plek om dit te vieren is op de Swayambhunath of in het Durbar Square van Kathmandu zelf. Je zult rond deze tijd ook veel bruiloften zien. 

L(h)osar
Tibetaans en Sherpa nieuw jaar, waarbij veel optochten, volksliederen- en dansen worden georganiseerd gedurende een week. Best te bekijken bij de rijk versierde Boeddhistische kloosters bij Swayambhunath en Boudhanath, Kathmandu, maar ook in onder andere de Tibetaanse gemeenschap in Jawalakhel (bij Patan). 

Februari / Maart - "Falgun"

(Maha) Shiva Ratri
Een van de grootste feesten van het jaar in Nepal. Het is de 'nacht van Shiva', waarbij duizenden mensen uit zowel Nepal als India naar de Pashupatinath ('God van de Dieren') tempel komen. Mensen baden in de heilige rivier Bagmati en vasten de hele dag. Een bijzonder feitje: op deze dag is het niet verboden om Marihuana te gebruiken!

Holi (ook: 'Fagun Purnima' of  kortweg 'Fagu')
Hindoeïstisch lentefeest waarbij er veel wordt gezonden, gegeten en vooral gegooid met gekleurd poeder en waterballonnen (op de laatste dag van dit week durende feest). Zie foto boven aan deze pagina. 

Maart / April - "Chaitra"

Chaitra Dasain
Exact 6 maanden voor het Dasain festival in oktober. Er worden rituele offers (geiten en buffels) gebracht aan de godin Durga, in Kot Square in Kathmandu. Oorspronkelijk werd Dasain op de dag van Chaitra Dasain gevierd, maar omdat de mensen last van hun maag kregen na het eten van veel kruidig voedsel in de hete maand Chaitra, werd het verplaatst. 

Seto Machhendranath
Acht dagen na de volle maan volgt een vierdaagse processie door Kathmandu. De beeltenis van 'Seto Machhendranath' (de (witte) God van het Mededogen) wordt verwijderd bij de tempel in Kel Tole (Kathmandu) en wordt op een hoge wagen bevestigd en rondgereden door de stad. De wagen wordt bezocht door de levende Godin Kumari Devi. 

Chaitra Purnima
In Lumbini wordt bij volle maan de moeder van Boeddha door duizenden pelgrims vereerd. 

Ghora (Ghode) Jatra en Pasa Chare
Festival van de paarden, gevierd met processies en wedstrijden in Tundikhel, Kathmandu. Tegelijk wordt de Pasa Chare gevierd, een optocht rond middernacht waarbij traditionele muziek gespeeld wordt en de mensen daarmee tegen een onderaardse demon beschermd. 

April / Mei - "Baisakh"

Bisket Jatra

Het Nepalees nieuw jaar (Navabarsa) begint in Bhaktapur met deze viering. De god Bhairav en Bhadrakali worden op grote wagens door de stad gereden. Daarna wordt er een lange paal opgericht en de inwoners houden een touwtrek wedstrijd. 

Balkumari Jatra
In Thimi en Bode (Ten westen van Bhaktapur) wordt het nieuwe jaar gevierd met fakkeloptochten. De mensen schilderen hun gezichten rood (de kleur van de vreugde).

Mata Thirta Snan / Mata Thirta Aunsi (als het feest in de nacht van de nieuwe maan valt)
Moederdag in Nepal. In de plaats Thankot wordt het gevierd door mensen van wie de moeder in de loop van het jaar overleden is, naast dat levende moeders worden geëerd. 

Mani Rimdu
Dans/dramafestival, georganiseerd door het klooster Thame (in het oosten van Khumbu) tijdens de volle maan van de 9e Tibetaanse maand. Monniken voeren eeuwenoude legenden op en roepen beschermgoden aan. 

Balaju Jatra
Duizenden pelgrims waken de hele nacht bij de Swayambhunath tempel. De volgende dag trekken ze naar de 22 waterspuiten in Balaju voor een ritueel bad.

Rato Machhendranath
Dit is het langste en meest belangrijke festival van Patan, ter ere van de rato (rode) Machhendranath. Het begint met enkele dagen van ceremonies en de bouw van een 40 meter hoge, houten strijdwagen bij Pulchowk, vlakbij de Ashoka Stupa. De wagen wordt hierna geduwd/getrokken door de nauwe straten door honderden gelovigen. 

Mei / Juni - "Jestha"

Buddha Jayanti
Viering van de geboorte van Boeddha. Mensen bezoeken vooral Swayambhunath en Boudhanath in Kathmandu en koningsstad Patan, maar bezoeken natuurlijk ook Lumbini, de geboorteplaats van Boeddha. 

Juni / Juli - "Ashad"

Tulsi Bijropan
Een belangrijke Ekadasi (de 11e dag van elke 14 maandagen). Dan mag er geen enkel dier worden geslacht en moeten de gelovigen vasten. Vrouwen planten een tulsi (basilicumplant) op een speciale plek in huis. 

Dumje
De Sherpa's uit Khumbu komen bij elkaar om feest te vieren en drijven kwade krachten uit met veel gezang en ingewikkelde religieuze handelingen. 

Juli / Augustus - "Shrawan"

Ghantra Karna
Een festival genoemd naar een vreselijke demoon die Vishnu als vijand had. Deze dag viert het moment waarop hij verslagen werd. Tijdens dit festival wordt zijn beeltenis verbrand, om al het kwaad van het land te verdrijven voor het komende jaar. In de Newari dorpen worden op de 5e dag na de nieuwe maan door kleine jongetjes bogen van bladeren gemaakt en ze halen geld op voor de begrafenis van deze demoon. 

Naga Panchami
De Nagas (slangen Goden met magische krachten over de monsoon regens) worden op de 5e dag na de nieuwe maan vereerd door het hele land. Beschermende afbeeldingen van de God worden boven de deuren gehangen en eten (melk, rijst) wordt voor ze klaargezet. 

Janai Purnima (ook wel: Rakshya Bandhan)
Dit is de dag van de volle maan. Elke Brahmaan vernieuwd de heilige draad (de Janai) die hij over zijn schouder draagt. Ze krijgen ook, samen met de Chetri's, de andere mannen van een hoge kaste, een nieuwe draad om de pols. Er komen ook veel pelgrims naar het heilige Gosainkund meer (waar ze baden, offers brengen, dansen en feesten) en de Kumbeshwar tempel in Patan.  

Yartung
Tegen het eind van de zomer vieren de bergvolkeren in Muktinath dit festival. Er is paardenrennen en de drank vloeit rijkelijk. 

Augustus / September - "Bhadra"

Gai Jatra
Het Koeienfestival. Er vinden muzikale optochten plaats, waarbij jongens (uit families waarbij iemand het afgelopen jaar overleden is) verkleed gaan als heilige mannen en koeien en -samen met echte koeien- door de straten trekken van voornamelijk Kathmandu, Patan en Bhaktapur. 's Avonds is er een soort carnavalsfeest met prachtige kostuums en er worden veel grappen uitgehaald. 

Krishna Jayanti
De geboortedag van de God Krishna, op de 7e dag na de volle maan. Vrouwen met olielampen brengen offers en 's nachts houden ze een wake bij Krishna Mandir in Patan. 

Teej
Het vastenfestival voor vrouwen, van de 2e tot de 5e dag na de Bhadra nieuwe maan. Wordt vooral gevierd bij de Pashupatinath. De vrouwen gaan na 24 uur vasten gekleed in rode sari's met glanzende glasparels (potes). Ze zingen, dansen en bidden aan Shiva voor een lang, gezond en voorspoedig leven van hun echtgenoten en families. Ongetrouwde vrouwen bidden voor een man. Het festival eindigt met een religieus badingsritueel. 

Gokarna (of Kuse) Aunsi
Vaderdag in de Kathmandu vallei. Vaders worden thuis opgezocht of overleden vaders worden nagedacht in de Shiva tempel in Gokarna. 

Indra Jatra
Aan het eind van de maand wordt de God Indra (God van de regen) geëerd (met zang, dans en optredens met vreugdemaskers) en verschijnt de levende Godin Kumari in Kathmandu, die vervolgens op een wagen door de stad gereden wordt. Dit kleurige festival geeft ook het eind van de regentijd aan en duurt 8 dagen. 

September / Oktober - "Asoj"

Dasain
Dit is het meest grote jaarlijkse festival van Nepal. Het duurt 15 dagen en viert de overwinning van de Godin Durga op de kwade krachten. Duizenden dieren worden geofferd en overal is er kermis. Er wordt veel gedanst en gefeest. Houdt er rekening mee dat het land minstens een week compleet stil ligt. 

De eerste belangrijke dag van Dasain wordt Fulpati of Phulpati genoemd (letterlijk 'heilige bloemen'). Een pot gevuld met bloemen wordt van Gorka naar Kathmandu gedragen en aan de president op het Tundikhel terrein aangeboden. De bloemen staan voor de Godin van de voormalige koninklijke familie (Taleju). Daarna worden de bloemen naar de Hanuman Doka op het Durbar Square gebracht.

De nacht die volgt op de Fulpati markeert de start van de offeringen en wordt Maha Astami genoemd. Om middernacht worden op een van de binnenplaatsen van de tempel vlakbij Durbar Square 8 buffels en 108 geiten onthoofd met een zwaard. 

Weer een dag lager is het Navami en kun je -als je wilt- nog meer slachtpartijen meemaken. Bloed wordt op de wielen van auto's e.d. gegoten om een veilig jaar op de weg te garanderen. Er worden zelfs geiten geofferd voor elk vliegtuig op het vliegveld! Overal zul je geit op het menu staan. 

Op de 10e dag, de Vijaya Dashami, is het de tijd van de families. Er worden kaartjes naar elkaar gestuurd, iedereen gaat bij elkaar op bezoek en krijgt de tika (rode verfstip) op het voorhoofd. In de avond zijn er optochten en gemaskerde dansen in de Kathmandu vallei. 

Kartika Purnima markeert het einde van Dasain. Het is dan volle maan en er wordt overal gegokt, zelfs door kinderen. 

Oktober / November - "Kartik"

Tihar (ook: Diwali)
Dit is het 'feest van het licht' en duurt 5 dagen. De huizen worden schoon gemaakt en zijn 's nachts verlicht. De kantoren zijn behangen met kleurige lichtjes en soms kaarsen. De mensen maken speciale snoepjes voor deze gelegenheid. Dit is ook het feest van Godin Laxmi, de Godin van de rijkdom. Ook hier wordt er weer flink gegokt. Er worden dieren vereerd: de kraai en hond op de tweede dag en de koe en stier op dag drie en vier.

Op de 3e dag (Deepawali) komt Laxmi alle huizen langs, op zoek naar een nieuw onderkomen voor de rest van het jaar. De 4e dag is ook het nieuwe jaar voor de Newari (Inwoners van de Kathmandu vallei) en op de 5e dag ontmoeten broers en zussen elkaar op Bhai Tika. Ze geven elkaar een rode tika. De zussen geven ook kleine cadeautjes of fruit en snoepjes aan hun broers, die op hun beurt geld aan de vrouwen geven. 

Haribodhini Ekadashi
Op de 11e dag na elke nieuwe en volle maan vindt er een Ekadashi plaats. Dit gebeurt twee keer in elke maan-maand en wordt als een gunstige dag gezien. De Ekadashi eind oktober of begin november wordt als de meest belangrijke gezien. Dan wordt Vishnu namelijk wakker uit zijn maandenlange slaap in de onderwereld. Festiviteiten vinden vooral plaats bij de tempel van de slapende Vishnu in Budhanilkantha. Gelovigen maken pelgrimstochten naar vier tempels in de Kathmandu vallei.

Mahalakshmi Puja
Gelijk na Haribodhini Ekadashi volgt dit oogstfestival. Rijst is voor de boeren een teken van welvaart en de Godin van de welvaart - Laxmi - wordt vereerd. 

Mani Rimdu
Een dans-drama festival van de Sherpa's, dat gehouden wordt in het Thyangboche (Tengboche) klooster in Khumbu (op de route naar Mount Everest). Legendes worden door monniken opgevoerd en ze roepen de beschermgoden aan met maskerdansen. 

November / December - "Mangsir"

Bala Chaturdashi
Ook van dit festival zijn er twee per maand. Pelgrims reizen tijdens deze Chaturdashi naar Pashupatinath, waar ze olielampen in de avond branden en in de heilige Bagmati rivier baden. Hindoefamilies komen er ook bidden en brengen offers aan overleden familieleden. 

Sita Bibaha Panchami
Tienduizenden pelgrims vanuit heel Nepal en India trekken naar Janakpur, de geboorteplaats van Sita, een karakter uit een heldendicht. Ze vieren er het huwelijk tussen Sita en Rama. Het huwelijk wordt vijf dagen lang nagespeeld en de beeltenis van Rama wordt in een processie naar de tempel van Sita gereden door een olifant. 

December / Januari - "Poush"

Dit wordt als een 'slechte' maand gezien, waardoor alle religieuze ceremonies verboden zijn. Pas met de Marg Sankrati start er een nieuw, voorspoedig jaar. 

Geschreven door Nienke Krook op 08 Mar 2013 19:49.