Ethiek en reizen: denk jij eraan?

[ubiytsa]

Ik stuitte laatst op de website https://ethical.travel/. Een website over de ethiek van het reizen: hoe ver ga jij met onderhandelen, doe je aan olifantenritten, neem ik het vliegtuig, pas ik mij aan aan de cultuur, doe ik korte-termijn vrijwilligerswerk of bezoek ik een land waar de regering op z'n minst dubieus te noemen is?

Welke dingen zou jij absoluut wel of niet doen tijdens een reis? Maakt de bestemming nog uit?

[TimoT1808]

Een goede vraag.

Ik hoop dat de meeste mensen wel nadenken over bepaalde zaken: Zo ga ik niet naar plekken waar beren een kunstje moeten doen of apen worden aangekleed. Ik ga daarentegen niet zo ver dat ik dan helemaal niet naar zo'n land ga. Met elk land is er wel iets aan de hand waar ik het niet mee eens ben (ook in Nederland gebeuren dingen wat ik ethisch onverantwoord vind).

[ubiytsa]

Een goede vraag.

Ik hoop dat de meeste mensen wel nadenken over bepaalde zaken: Zo ga ik niet naar plekken waar beren een kunstje moeten doen of apen worden aangekleed. Ik ga daarentegen niet zo ver dat ik dan helemaal niet naar zo'n land ga. Met elk land is er wel iets aan de hand waar ik het niet mee eens ben (ook in Nederland gebeuren dingen wat ik ethisch onverantwoord vind).

Ja, daar ben ik het wel mee eens. Ik mijd in principe geen landen, behalve als er echt een negatief reisadvies is. Met dieren ben ik vrij streng, niet gedogen. Geen aanraking, geen flits, niet opjagen, niet gevangen houden.

Hoe kijk je naar reizen naar Noord-Korea?

[WizardOfOss]

Hmmm, ik heb in het circus van Pyongyang aangeklede apen en beren kunstjes zien doen

[Michel1988G]

Nou, sinds ik in Afrika ben geweest denk ik er wel meer aan, mijn binding met de natuur is daardoor een stuk groter geworden.

Je zult mij niet op een olifant zien, en ik probeer wel activiteiten te boeken die duurzaam zijn. "Take nothing but photo's, leave nothing but footprints". Dat is een motto wat ik van mijn leraar in Afrika hoorde, en wat eigenlijk behoorlijk nuttig is.

[Brasov]

Interessant thema. Het is ook wel 'in' om je als groene of ethisch verantwoorde organisatie op te stellen. Maar ik heb het idee dat veel van die organisaties toch meer inspelen op gevoelens van reizigers dan staan voor waarden die écht schade voorkomen. Voor een tour die je om de een of andere reden duurzaam kan noemen, kan je immers meer geld vragen. Met bepaalde dingen die door sommigen als ethisch onverantwoord worden gezien heb ik dan ook weinig moeite; met andere dingen juist wel. My two cents:

Je hoort wel eens dat mensen bepaalde landen niet bezoeken omdat ze 'foute' regimes niet willen steunen. De Filippijnen nu met Duterte bijvoorbeeld. Maar ik denk juist dat minder toerisme meer leed veroorzaakt bij normale goedwillende Filippijnse burgers dan bij Duterte en zijn vriendjes. Veel van het geld dat je op zo'n reis uitgeeft gaat immers direct naar de street vendor / serveerster / guesthouse eigenaar.

Dit geldt naar mijn idee voor bijna alle landen. Behalve voor het al genoemde Noord-Korea. Een bezoek aan dat land gaat voor mij ethisch gezien dan dus ook te ver, hoewel ik Noord-Korea als fenomeen wel zeer interessant vindt. Ik heb het idee dat geen enkele normale Noord-Koreaanse burger, hoeveel ik ook aan die reis zou uitgeven, er ook maar een cent beter van zou worden (ook niet in de toekomst als gevolg van het naar mijn mening kulargument van 'kennis maken met de westerse cultuur'). De elite van Noord-Korea, die feitelijk haar eigen volk gijzelt en hersenspoelt, wel. Die wil ik echt op geen enkele manier steunen.

Milieu is voor mij het lastigste punt. Ik wil heel graag zo groen mogelijk leven en reizen, maar het kost gewoon veel moeite. Al dat plastic afval... hoe ga je het tegen? De gedachte dat we toch wel massaal milieu-onvriendelijk bezig zijn, zorgt er voor dat ik soms toch de makkelijke vlucht pak terwijl ik me had voorgenomen de hele tijd over land te reizen.

Met de lokale bevolking zo veel mogelijk supporten houd ik me wel actief bezig op reis. Ik boek bijvoorbeeld zo min mogelijk bij tussenpersonen of organisaties die veel geld in hun zakken steken, maar ga ter plekke op zoek naar degene die het echte werk doet (a la boottour, gids) en betaal die direct. Ook leuker en avontuurlijker vaak, net als streetfood of kleine restaurantjes uitproberen t.o.v. grote ketens. Een mooie extra is dat het vaak ook het milieuvriendelijkere alternatief is.

Dieren vind ik vaak een twijfelachtig punt. Zo hoor je vaak dat het gebruik van dieren voor (zware) arbeid verwerpelijk is. Maar die hardwerkende buffel van Saïdja uit de Max Havelaar had denk ik toch een leuker leven en was meer geliefd dan de gemiddelde Nederlandse koe. En waarschijnlijk ook wel dan sommige katten en honden die als huisdier worden gehouden. Dieren gebruiken voor vermaak, bijvoorbeeld in een circus (mits redelijk behandeld), lijkt mij eigenlijk ook beter dan hoe veel dieren in Nederland behandeld worden (disclaimer: de laatste keer dat ik in een circus met dieren was, was ik een jaar of 10). Toch heb ik bijvoorbeeld nooit behoefte gehad om op een olifant te gaan zitten. Geweldige dieren om te zien, maar op de plekken waar ik ben geweest waar je een ritje kon maken, zagen ze er in mijn ogen te ongelukkig uit.

@ubiytsa Hoe denk jij over o.a. Noord-Korea?

[Erik]

Interessant topic!

Ik heb hier regelmatig mee te maken en ik vind het een erg lastige kwestie. Zeker omdat ik het gevoel heb een soort "voorbeeld" functie te hebben en als er iets op de website gepubliceerd wordt we hier ook een zekere invloed mee uitoefenen.

In het verleden heb ik dingen gedaan die nu niet meer als "goed" worden bestempeld. Toen wist ik echter niet beter, ik denk zoals zovelen. Toch hebben veel van deze dingen twee kanten. Het rijden op een olifant wordt hierboven genoemd en hoewel ik denk dat het niet goed is voor de dieren hebben de ritjes er wel voor gezorgd dat enkele kleine dorpen diep in de jungle geld verdienen om te eten en overleven. Dit maakt het niet goed, maar heb er wel meer begrip voor.

Hetzelfde geldt voor plekken waar dolfijnen in gevangenschap worden gehouden en shows moeten geven. Ik heb beide kanten uitvoerig uitgelegd gekregen en ik zou niet met 100% zekerheid kunnen zeggen wat beter is. Door de aquaria en het geld dat er met de shows wordt verdiend is er een model dat onderzoek mogelijk maakt dat anders niet zou kunnen. Dit onderzoek helpt de dieren die in het wild leven verder te begrijpen en te helpen. Of deze informatie 100% juist is weet je nooit, maar het klinkt plausibel?

Niet naar bestemmingen reizen voor het regime doe ik ook niet. Er zijn wel wat plekken waar ik nu niet zo snel naar toe zou willen, maar daar hoort de VS (nu) ook bij. Mijn laatste reis naar de Faeröer Eilanden lag ook onder vuur in sommige groepen. Dit door de walvisvangst. Door opnieuw beide kanten gelezen en gehoord te hebben vind ik het lastig een eenduidige mening hierover te hebben.

En is het vliegen met 400 over een grote afstand zo veel slechter dan met een oude diesel iedere dag naar je werk rijden? Het is duidelijk dat we goed op de natuur moeten letten, maar de echte grote problemen zijn niet de reizigers, maar overheden die de grote problemen niet aanpakken. Plastic afval dat meters dik aan de kust ligt omdat lokale bewoners het simpelweg niet in een container kunnen gooien omdat er geen ophaaldienst is... ik denk dat dat soort dingen relatief veel meer impact hebben dan niet reizen.

Verder ben ik er voor om geld lokaal uit te geven. Daarom vind ik reizen zonder organisatie ook in de meeste gevallen een betere manier van reizen. Ik denk dat er wel echt organisaties zijn die ook investeren in de lokale markt (daar betaal je dan ook voor want het kost meer tijd), maar de grote spelers die over het algemeen niet.

[WizardOfOss]

Wat betreft Noord-Korea, ik kan me voorstellen dat mensen daar bedenkingen bij hebben. De bevolking zal inderdaad weinig tot niets beter worden van het geld dat je er uitgeeft. Er zijn zeldzame uitzonderingen, maar ga er maar van uit dat elke cent die je uitgeeft rechtstreeks de staatskas in gaat. En dus dien je je toch wel enigszins bewust te zijn van wat je uitgeeft. Ik ga dan niet zover dat ik helemaal geen souvenirs koop, maar wel met mate. En dan eerder "informatieve" dingen als boeken of DVD's dan gewoon hebbedingetjes. En zeker geen dure dingen als bijvoorbeeld schilderijen, waarvan de maker toch niks terugziet.

Ik ben dan ook zeker niet tegen toerisme naar Noord-Korea, integendeel zelfs. In een land wat zozeer is afgesloten van de buitenwereld denk ik dat elke vorm van toenadering waarde heeft. Dat is ook wat ik van mensen uit het vroegere Oost-Europa gehoord heb, juist die spaarzame momenten wisten nog net het gevoel weg te nemen dat ze door de rest van de wereld aan hun lot overgelaten werden.

Uiteraard hangt het dan ook wel af van hoe je je er gedraagt. Ik ben in Noord-Korea ook mensen tegengekomen (meestal Russen, maar ook een Nederlander) die echt in het regime geloven, met speciale van de overheid verkregen speldjes leiders rondlopen, zich verder meestal gedragen als arrogante hoge partijbonzen, en die echt van geen kwaad willen horen. Ik denk dat wanneer je het land bezoekt je jezelf moet zien als een ambassadeur van de hele grote boze buitenwereld, en je door je gedrag en door oprecht interesse in de mensen te tonen kan laten zien dat die buitenwereld helemaal zo boos nog niet is. Daarbij zijn ze ook juist altijd zeer geïnteresseerd in foto's en verhalen uit het buitenland, want elke Koreaan weet dat de spaarzame informatie die ze van hun overheid krijgen zeer gekleurd is.

Maar daar zit uiteraard meteen ook de moeilijkheid: zeker bij reizen met grotere groepen zijn de momenten van contact met de bevolking spaarzaam. Bij m'n tweede reis waren we maar met 4 man (plus 2 gidsen en een chauffeur uiteraard), dan gaat alles veel makkelijker en spontaner. En uiteraard hadden we toen ook veel meer inspraak op het reisschema, waardoor we veel typische propaganda-bezienswaardigheden konden mijden en meer van het echte leven in het land konden zien. Uiteraard nog steeds de onschuldige versie, de echte misstanden krijg je uiteraard als toerist absoluut niet te zien, maar hetgeen je wél te zien krijgt is nog steeds verre van fraai. De waarheid laat zich nu eenmaal niet verbergen.

Uiteraard kan je als toerist in beperkte mate ook echt wel wat helpen. De gidsen ontvangen naast obligate geschenken als westerse sigaretten, whisky of chocola ook altijd een ruime fooi in westerse valuta, waarmee zij en hun familie toegang krijgen tot medicijnen en andere zaken die via officiële wegen niet of nauwelijks te verkrijgen zijn. We zijn die tweede reis ook bij een "weeshuis" geweest (allemaal twee-/drielingen, de overheid stelt wellicht niet geheel onterecht dat ouders niet in staat zijn zelf meerdere kinderen te onderhouden, maar stopt ze dus in een weeshuis dat eveneens een chronisch gebrek aan alles heeft) dat praktisch geheel draait op giften van toeristen: melkpoeder, medicijnen, papier, speelmateriaal. Uiteraard kan je dan ook weer stellen dat je daarmee de hele boel in stand houdt en slechts aan symptoombestrijding doet, maar het regime heeft nu eenmaal al vaker laten zien liever de bevolking te laten sterven dan z'n eigen fouten toe te geven. Dus wat is dan het grotere kwaad?

Maar er zit m.i. nog een andere kant aan het verhaal. Ik heb met eigen ogen enigszins gezien hoe het er daar aan toe gaat, hoe de mensen daar leven. En ik kan daarover vertellen. Want wat me nog het meest stoort is het beperkte en eenzijdige beeld wat structureel van het land word gegeven: het regime is monsterlijk en de compleet gehersenspoelde bevolking wordt gruwelijk onderdrukt. En dan eigenlijk altijd met de focus geheel op de ergste misstanden in het land. Er wordt daarbij heel makkelijk vergeten dat er 24 miljoen mensen wonen die net als wij proberen er het beste van te maken, die onder onmogelijke omstandigheden toch een gelukkig leven proberen te leiden. Onderdrukking is maar een woord, maar wie heeft er daadwerkelijk een idee van wat dat betekent voor je dagelijkse leven? En ik durf dan wel te zeggen dat ik door mijn reizen daar enigszins een beeld bij heb gekregen. En dat ik me daardoor ook des te meer realiseer hoe ontiegelijk gelukkig wij moeten zijn met al onze vrijheid.

Nu moet ik er wel bij zeggen dat ik achteraf wel enigszins spijt heb van mijn derde reis naar Noord-Korea, in 2012 rond de 100e verjaardag van de president. Dat was weer een reguliere groepsreis, voornamelijk volgepropt met propaganda-bezienswaardigheden, een Nederlandse reisbegeleidster die het land nauwelijks kende en daardoor de spaarzame momenten om daarvan af te wijken vakkundig om zeep hielp, en de relatief enorme drukte rond die verjaardag werkte ook eerder averechts. Die reis heb ik echt het gevoel gehad een gast van de staat te zijn geweest, en ze daar ook goed voor betaald te hebben. Ik sluit een vierde reis absoluut niet uit, maar dan wil ik wel echt weer iets van het land en het echte leven daar zien, en niet weer het obligate rijtje propaganda-musea en monumenten afgaan.

[ubiytsa]

Je hoort wel eens dat mensen bepaalde landen niet bezoeken omdat ze 'foute' regimes niet willen steunen. De Filippijnen nu met Duterte bijvoorbeeld. Maar ik denk juist dat minder toerisme meer leed veroorzaakt bij normale goedwillende Filippijnse burgers dan bij Duterte en zijn vriendjes. Veel van het geld dat je op zo'n reis uitgeeft gaat immers direct naar de street vendor / serveerster / guesthouse eigenaar.

Daar ben ik het ook helemaal mee eens.

Dieren vind ik vaak een twijfelachtig punt. Zo hoor je vaak dat het gebruik van dieren voor (zware) arbeid verwerpelijk is. Maar die hardwerkende buffel van Saïdja uit de Max Havelaar had denk ik toch een leuker leven en was meer geliefd dan de gemiddelde Nederlandse koe. En waarschijnlijk ook wel dan sommige katten en honden die als huisdier worden gehouden. Dieren gebruiken voor vermaak, bijvoorbeeld in een circus (mits redelijk behandeld), lijkt mij eigenlijk ook beter dan hoe veel dieren in Nederland behandeld worden (disclaimer: de laatste keer dat ik in een circus met dieren was, was ik een jaar of 10). Toch heb ik bijvoorbeeld nooit behoefte gehad om op een olifant te gaan zitten. Geweldige dieren om te zien, maar op de plekken waar ik ben geweest waar je een ritje kon maken, zagen ze er in mijn ogen te ongelukkig uit.

Mwah, dat weet ik niet. Natuurlijk zijn er mensen die hun huisdier mishandelen, maar over het algemeen kun je denk ik wel zeggen dat huisdieren het in Nederland heel goed hebben. Ik geloof ook niet dat stimulus-respons, waar circussen in principe ook mee werken, bij alle dieren even goed werken. Olifanten, tijgers en apen moeten volgens mij flinke stimuli krijgen om kunstjes aan te leren (dan is een belletje niet genoeg), lees mentale of fysieke mishandeling. Wat koeien in Nederland betreft ben ik het met je eens, dat een ontwikkeld land zo omgaat met dieren vind ik echt onbegrijpelijk.

Over Noord-Korea: misschien ben ik hierin tegenstrijdig, maar ik zou zelf wel gaan. Al denk ik inderdaad ook dat de bevolking erg geen extra cent aan overhoudt. Wel geloof ik dat het zien van westerse toeristen invloed kan hebben op het volk, maar goed, ik ben geen psycholoog/socioloog

In het verleden heb ik dingen gedaan die nu niet meer als "goed" worden bestempeld. Toen wist ik echter niet beter, ik denk zoals zovelen. Toch hebben veel van deze dingen twee kanten. Het rijden op een olifant wordt hierboven genoemd en hoewel ik denk dat het niet goed is voor de dieren hebben de ritjes er wel voor gezorgd dat enkele kleine dorpen diep in de jungle geld verdienen om te eten en overleven. Dit maakt het niet goed, maar heb er wel meer begrip voor.

@Erik Ik heb ook dingen gedaan waar ik nu sterk op tegen ben. Olifanten bereden en gezwommen met dolfijnen die zogenaamd wild waren. Toen was ik er totaal nog niet bewust van. Geld verdienen moet natuurlijk ook wel grenzen hebben. Waarom mag het ene levende wezen zoveel misbruik maken van het andere levende wezen om er zelf ietsjes beter van te worden?

Bij mij ligt die grens bijvoorbeeld bij het begrijpen dat onderontwikkelde landen anders met dieren omgaan die ze gaan eten (onverdoofd en langdurig slachten bijvoorbeeld), maar langdurig mishandelen gaat mij echt te ver. Verder ben ik het met je opmerkingen eens.

@WizardOfOss
Goed verwoord! Met name je andere kant ben ik het mee eens.