Backpacken Indonesie

[okidoki]

Beste Simone

Goed dat je wat vragen stelt want het is geen dagje Scheveningen waarvan je kan zeggen; "Wel volgende keer beter" Nee haal alles uit je reis zover tijd en geld toelaat. Niet te veel ineens, maak een keuze. Heeft Indonesie je aangetrokken dan dan kom je later zeker weer eens terug voor de rest. Doe niet zoals de Amerikaan. Europa in 5 dagen. Indonesia is veel groter en met vele eilanden ben je veel reistijd kwijt. Leer Indonesie kennen door met de bevolking om te gaan en ontdekken dat iedere deel van Indonesie zijn eigen cultuur heeft.
Ik woon zelf al 27 jaar in Indonesie en als project manager veel gereist naar de meest afgelegen plekken. Een kantoor baan in Jakarta heeft mij nooit getrokken. En of ik het land nu ken? Leer en ontdek nog elke dag wat.
Nu heb ik mijn eigen guesthouse en ben daarom misschien een betrouwbare informatie bron.
Omdat jij niet aleen staat met je vragen zal ik het wat algemeen houden zodat ook andere aspirant reizigers wat nuttige info kunnen vinden.

Sumatra.

Een heel goed startpoint. Medan is makkelijk aan te vliegen met veel internationale maatschappijen. Welke? Dat weet ik niet. Aanbiedingen veranderen elk moment, en travel agents kunnen hier advies geven.
Medan is aardig maar geen top toeristische stad. Neem de bus naar Lake Toba. Vlak voor het stadje Prapat zie je al troepen apen op de muurtjes langs de weg. Zij mikken op bezoekers van fruitstalletjes langs de weg, en roven als de hel. Zonnebrillen. kralen ketting, een hoedje en als je niet oppast je kamera. Weet dan niet of je op dat moment nog van dieren houdt. In Prapat een ferry over het grote krater meer naar het eiland Samusir. Het is lekker koel op deze hoogte. Er zijn hier veel backpackers in de diverse accomodaties en kunnen vaak goede info geven als je wat meer jungle wil zien.
Er zijn georganiseerde trips naar de reservaten en kan je Orang Oetangs ontmoeten. (leuser Park bijv.). Maar al het groen kan soms wel eens te groen worden en muggen verpesten de lol. Je komt in Sumatra nog genoeg jungle tegen. Ik bouwde ook zo;n 150 telecommunicatie towers in Sumatra. Deze staan niet in de steden maar ergens in de jungle op een heuvel.
Een dag heb ik met de werkers de hele dag in de toren doorgebracht omdat een tijger zijn middagdutje deed onder de toren. Een andere dag al onze lunch pakketten weg door de aapjes. Dat is Sumatra.
Je kan dan langzaam afzakken naar Padang, west Sumatra. Bij Bukit Tinggi prachtige panorama's van diepe groene valleien, echt heel mooi. Padang is niet veel bijzonders. zeker niet na de recente aarbeving.
Overal in Indonesie kom je Padang restaurants tegen, want padang eten is heel bijzonder. Reis je met de bus over lange afstanden dan stop de bus zeker bij een groot Padang Restaurant. Soms wel 15 bussen geparkeerd. Als je binnenloopt wijst men je naar een vrij tafel en zonder te vragen komen de schaaltjes op tafel. Alles op de armen, 8 schoteltjes per arm soms. Schaaltjes met kip, beef, vis, lever, groente: boontjes, kool, aubergine in sambal e zo veel meer. De kip en vis weer op verschillnde manieren bereid. In reisgidsen staat :"je betaald alleen voor wat je hebt gegeten". Een beetje misleidend en eng. Het lijkt of wat je op je bord hebt terug de schaal in gaat. Nee hoor, je betaald voor wat je op je bord neemt, de 'ober' maakt de rekening op naar wat uit de schaaltjes is genomen. Nauwlijk aangeraakt maar op je bord wordt berekent. Erg veilig eten zeker als het druk is en het uitgestalde eten steeds vers wordt aangevuld. Net zoals een buffet in een groot hotel alleen hier komt het aan je tafel. Wat wil je nog meer. Duur maar erg lekker is de Beef rendang dat uren is gesmoord in kokus vlees. Wil je goedkoop maar lekker eten in Padang dan een tip. Rijst en groente is goedkoop vlees, kip, duurder maar alles in heerlijke saucen. Die saucen kan je met een lepel (niet je eetlepel) over je rijst laten uitlopen en wordt niet berekend, hoe kunnen zo ook. Dat idee komt niet van een nederlander want veel Indonesiers doen het ook.

Over eten langs de weg. Prima en goedkoop maar beetje oppassen zeker als je maag nog niet gewend is aan lokaal eten dat af en toe vrij heet is. Tentjes op de stoep in de grote steden trekken mij niet altijd aan, soms doe ik het maar kijk eerdt goed rond. Een zitje boven een stinkende goot of een emmertje water waar de hele afwas van de dag in gaat gaat mijn tolerantie te boven. Maar er zijn ook tentjes waar het best eten is. Koop je mie of nasi goreng of wat satee dan zit je goed. Het wordt voor je neus bereid en met bakken. frituren, roosteren is het wel erg veilig. Kip satee is heel fijn gesneden en dus door en door gaar. Bovendien kan je het vlees zien voordat het op het vuur gaat. Dus neem gerust van de keukentjes op wielen die s'avonds door de straat trekken. Liever geen ijsbrokken in je drinks. maar koop een flesje of blikje uit een koelbox met ijs.Zo dat was wat over eten.

Verschillende bussen verbinden Medan met Jakarta. De grote non stop bussen doen er 40 uur over. De Vip bus heeft grote slaapstoelen waar een grote Hollander best in past. 2+1 per rij. Hebben AC, toillet, video
Stoppen alleen af en toe bij een padang restaurant voor een snelle maaltijd en wat benen strekken. Deze bussen zijn wat duurder maar sparen je een hotel uit omdat je reist en slaapt tegelijk. Stap je pas later op dan goedkoper. In lampung provincie kan je olifanten zien die daar getrained worden voor diverse doeleinden. Gewoon een optie als je dieren wild zien.

De bus gaat ook op de ferry naar Java waarna je twee uur later in Jakarta aankomt.

Java

Java is een heel ander gezicht. Drukker, rommelig maar toch met een culturele charme.
Jakarta is geen voorbeeld voor Java. Het is een stad gemaakt door immigranten op zoek naar werk. Het is heet, vuil, stinkend, overvol. Het zuiden is imponeerd door devele plaza's, kantoren en appartementen van soms 60 verdiepingen hoog. Geen wonder dat je altijd in de file staat. Maar hier kwam je niet voor. Je gaat naar het noorden van de stad wat vroeger Batavia heten. Ja je ziet oude gebouwen, het station, pakhuizen, oude stadshuis, allemaal in westerse architectuur, maar je vraagt je af waarom niet wat opgeknapt. Aleen bij cafe Batavia kan je een terrasje pakken.
De oude haven met zeil schepen die goederen tussen de eilanden vervoeren is de moeite waard, maar aan het eind van de dag heb je het wel gezien en wil je eruit. Overnachten in Jakarta trekt niet, tenzij een goed hotel waar je alles van je kunt afspoelen en alles schoon om je heen is. Je kunt een biertje pakken in Jalan Jaksa waar de meeste back packers vertoeven en hier dan wat info uitwisselen. De enige reden om daar even aan te gaan.

Na Jakarta door naar Bogor (Buitenzorg) wat al wat hoger ligt en duidelijker koeler is. Geen wonder dat vroeger de Nederlandse administratie hier vertoefde in plaats van Jakarata. Er is de botanische tuin en het ernaast gelegen paleis.
Interessanter als je doorreist naar Bandung. De weg klimt en het wordt echt koud/koel (voor mijn begrippen) Een slinger weg tussen thee plantages. Bij de berg pas een prachtig gezicht op daar beneden. Als je tijd hebt stap uit en loop wat rond. Eet geroosterde of gekookte (warme) maiskolven. Veel kraampjes met groente waar Jakartanen na een weekend in de bergen verse groente en fruit inslaan voor thuis. Omdat veel door de Nederlanders zijn meegebracht voor verbouw in deze koele streek zijn het bekende namen voor ons. Apel, Kol, Wortel, Booncies.
Zo reis je door via Bandung naar Yogya. Bandung is gebouwd door Nederlanders (het bestond aanvankelijk niet) en dat is weer duidelijk herkenbaar aan de bouwstijl. Er is een straat vol met kleing boetieks en zelfs zonder koop plannen een bezoek waard. Sommige boetieks als een wild west saloon, anderen met een helve auto in de voorgevel of een grote draak. Ook een boetiek in een namaak schoener(oud zeilschip). Poster en ander kleingoed. Niet duur want het zijn bijna allemaal "fabriek outlets"
Vanuit Bandung s'morgens vroeg een krater bezoeken. Deze kann je zelf met bus to de kraterrand bereiken. De krater slaapt maar de stank van zwavel duidt aan dat hij zeker niet dood is.Ook vlakbij een mooi park met zwavel broonen. Heet grond water. Lokale bezoekers nemen hier een bad omdat het je een jonge huid geeft.

Onder tussen heb je genoeg informatie voor je teis naar Yogya en wat daar te doen. Ik laat het dan maar tot hier.

Uitgaven per dag.

30 Euro is best mogelijk. Wat duur maakt en in je budget hakt zijn bijvoorbeeld, auto huur, taxies, internationaal bellen, (lokale SIMkaart daarintegen zeer goedkoop), uitgaan naar disco's, en biertjes. Maar in de jungle heb je geen biertje dus drink je later.
Prijzen van onderkomens van hostels tot hotels veranderen vaak and wat in guideboeken staat vermeld is vaak niet up to date. Voor een eenspersoons kamer bereken ik $16, voor tweepersoons $24, dus $12 peepersoon. Een behoorlijk ontbijt is inbegrepen en koffie, thee,juice en fruit wil ik helemaal niet berekenen. Ben juist gestart dus nog veel bijbouwen. Grote kamers met eigen bad, warm water, AC, tv etc. Prachtig maar duurder en hoeft niet voor iedereen. Wel een groot terras met zwembad en een Gazebo met visvijvers om ook overdag lekker te luieren. Ik ken geen hoog of lag eozoen. Wat is dat eigenlijk? Is mijn tuinman of kokkie dan duurder of zijn mijn dagelijkse boodschappen op de markt opeens duurder? Het is gewoon een excuus voor extra inkomen. "Jij niet, Ok, tien anderen willen wel"
Voor lunch em avondeten kook ik simpel maar lekker (privee gesproken) Rijst, twee verschillende schotels met groentes, een visje of wat tuna en natuurlijk sambal. Kost mij $3 per dag voor drie personen. Doe ik boodschappen in de plaza en vul het karretje met hollandse kaas, vleeswaren, biefstuk, verse melk/karnemelk dan wordt het echt duur. Zo ook even eten bij Pizza Hut of Mac D. Dat hoeven jullie niet dacht ik en zeg dan gewoon dat komt volgende week/maand wel weer. Nu Indonesisch eten. Wel vervang ik de rijst wel eens voor aardappelen en dat voldoet.
Ga hier verder geen promotie voor mezelf maken maar wil iemand wat meer weten en wat fotoos wilen dan doen we dat via e-nail.
Mijn E-mail o.kidoki@live.com of saskon2000@yahoo.com. Ben je in Indonesie tel. 021-75645998
Adres Desa Cibogo-Cisauk. Serpong. iets zw van Jakata.

Simone goede reis en je mag altijd aankloppen per e-mail of aan de poort.

Groeten

Charles/

[aggie]

Hoi hoi,

Deze zomer ga ik met en vriendin rondtrekken in Indonesie. Kent iemand nog leuk plekker, en ook een beetje betaalbaar, waar we zouden kunnen overnachten in Jakarta, Pangandaran, Yogjakarta, Malang en Bali? Jullie zouden ons hier onwijs mee helpen.

Groetjes Aggie

[Jenny]

Heb je in de Lonely Planet gekeken? Volop plekken om te slapen voor minder dan 10 euro per nacht.

[aggie]

Hoi Jenny,

Ja die heb ik gezien , maar ik dacht misschien is iemand er ook zelf geweest die aan kan geven of een bepaald guesthouse ofzo ook echt leuk was. Maar bedankt voor de tip!

[Jenny]

Dingen in Indonesie veranderen heel snel. Er hoeft maar een nieuwe manager te komen, of men besluit ineens dingen op te knappen.

In Kuta ben ik te spreken over AP Inn aan de Jl. Poppies I, maar deze vond ik bv in 2006 en 2007 veel fijner dan in 2009. Deze zomer ga ik er weer heen, en ik bem benieuwd hoe het er nu is. Er zijn veel guesthouses, ik zou gewoon ergens gaan kijken, en als het je niet bevalt ga je gewoon naar de buren.

[Fiona poelkamp]

Beste ervaringsdeskundigen
Ik ga waarschijnlijk maandag 16 juli naar Indonesie om hier een maand te backpacken.
Mijn plan is om de eerste week in het bovenste deel van Sumatra te verblijven en vervolgens met een tussenvlucht naar Jakarta af te reizen en twee weken door Java te reizen. De vakantie wil ik afsluiten met een weekje Bali.
Wat vooral lastig is is het vervoer. De vluchten naar Medan waren erg duur, dus nu was mijn idee om op Singapore te vliegen en vandaar of de boot of een last minute te nemen.
Dan moet ik wel een tussenvlucht van Medan naar Jakarte en van Bali naar Singapore.
Is dit haalbaar?
Andere tips zijn ook van harte welkom, want dit wordt mijn eerste keer backpacken!
Alvast bedankt,
Fiona

[Jenny]

Hoe lang wil je precies naar Indonesie gaan? Als je 30 dagen of korter wilt gaan dan kun je een visum on arrival krijgen, wil je langer gaan dan kun je het beste van tevoren een visum aanvragen. Mocht je voor die laatste optie willen gaan, dan heb je een ticket het land uit nodig. De ambassade in den Haag wil bovendien een ticket het land in zien. Dat is lastig als je met de boot gaat.

Ik denk bovendien dat je goedkoper uit bent wanneer je een retour naar Kuala Lumpur koopt en dan met Air Asia verder vliegt, dan wanneer je naar Singapore vliegt en dan tickets voor de boot en het vliegtuig moet kopen. Tenzij je vanuit Batam met de boot naar Dumai wilt en per bus verder, maar die boot gaat maar een paar keer per week.

Een week in het noorden van Sumatra is erg kort. Maar keuzes wat je perse wilt zien. Bijvoorbeeld Bukit Lawang en Lake Toba.

Vliegen van Medan naar Java is geen probleem. Dit kan bv. met Air Asia (of misschien vlieg je dan naar Bandung), of met een van de vele andere maatschappijen. Lokaal te boeken, al zou ik dat in verband met de Ramadan wel meteen aan het begin van je reis doen.

Twee weken Java is ook vrij krap. Kan wel, maar ook hier moet je goede keuzes maken. Bijvoorbeeld door Jakarta over te slaan, en te beginnen in Bandung.

Houd in Indonesie rekening met lange reistijden. Misschien moet je zelfs overwegen om deze reis maar twee eilanden te zien, dan kun je net wat rustiger reizen en dan zie je uiteindelijk meer.

Voor verdere tips: http://www.ikreis.net/main.php?cid=16

[Fiona poelkamp]

Beste Jenny,

Bedankt voor je uitgebreide uitleg. Ik heb nu een hele goedkope ticket weten te boeken naar Singapore, dit scheelde me bijna 600 euro met een vlucht naar Medan. Ik ga nog even uitvinden wat de beste manier is om van daaruit verder te reizen.
Wat je zegt is idd wel waar, ik wil natuurlijk zoveel mogelijk doen. Maar ik moet er wel rekening mee houden dat ik niet alle tijd heb. Welke eilanden zou jij mij aanraden om te zien?

Groetjes Fiona

[Jenny]

Ik vind alle 3 de eilanden mooi, en nog wel meer.

Persoonlijk probeer ik altijd zo min mogelijk met het vliegtuig te reizen, en op grond daarvan zou ik voor de combinatie Java-Bali kiezen.

[Fiona poelkamp]

Ja, dat is zeker een optie! Als het me goed bevalt, ga ik volgend jaar een ander deel doen..
Ik ga dit weekend beginnen met de planning en laat nog wel even weten wat ik doe.
In ieder geval erg bedankt voor de reactie, ga je zelf ook nog op vakantie dit jaar??

Gr. Fiona

[Daan]

Beste allemaal,

Volgend jaar willen mijn man en ik een reis maken van circa 4 weken naar Indonesië. Voor het eerst willen we echt gaan backpacken. Waar we vorig jaar nog onze koffers 5 weken lang door Australië hebben gesleept, zijn we tot de conclusie gekomen dat hier een andere oplossing voor moet zijn.

Na onze nummer 1 droomreis te hebben gemaakt, staat Indonesië nu bovenaan ons verlanglijstje. We hebben enigzins een beeld van wat we willen doen, maar zouden graag jullie ervaringen horen. Globaal hebben wij nu het idee om zo'n 1,5 - 2 weken in Java te reizen (van Bogor naar Yogyakarta). Vanuit Yogya denken we aan een binnenlandse vlucht naar Bali om vervolgens zo'n 2,5 week te reizen door Bali en naar Lombok.

We vermoeden dat 4 weken wederom veel te kort is, dus daarom moeten er keuzes gemaakt worden. Bali spreekt ons heel erg aan vanwege de hindoeïstische cultuur, de stranden, de zee en het koraal (snorkelen en duiken) en we zijn ook niet vies van een paar dagen relaxen op een wit zandstrand (Lombok of de Gili's). Omdat we niet alleen maar op het strand willen liggen, maar ook een stuk natuur, wildlife en cultuur willen ontdekken in Indonesië denken wij aan Java. Maar misschien hebben jullie hier wel hele andere ideeën over. We hebben bijvoorbeeld al gehoord dat Sumatra veel ongerepter is qua natuur. Maar omdat dit eiland weer zo enorm groot is, redden we dat onmogelijk in 1,5 - 2 weken.

Wij zijn benieuwd naar jullie ideeën en ervaringen. Hartelijk dank alvast voor het uitwisselen daarvan!

Groet,
Daniëlle

[ubiytsa]

Met twee weken door Java moet je wel een redelijk snel tempo hebben. Er is genoeg te zien en zonde om over te slaan. Zelf hadden wij een persoonlijke chauffeur die met ons meereed naar Bali. Van mijn kant een tip, aangezien ik dit erg tof vond.

Ik denk dat je voor wildlife ook beter naar Sumatra kunt gaan (ben daar zelf niet geweest), maar van horen zeggen en de ervaring op Java zal ik daar niet ver naast zitten. Op Bali moet ik ook eerlijk zeggen dat het hindoeïsme niet heel sterk naar voren komt. Natuurlijk zie je de tempels, de offers, etc. maar zelf had ik het idee dat dat flink verstoord was door toerisme. Misschien is dat slechts mijn ervaring, maar ik heb niet volop van Bali kunnen genieten door het toerisme. Gili vond ik zelf echt fantastisch (zeker om te snorkelen/duiken) en om de sfeer mee te maken, maar ik moet ook hier zeggen dat ik niet weet hoe toeristisch dit nu is. Voor mij is het alweer zo'n zes/zeven jaar geleden dat ik daar was. Toen was het nog redelijk rustig, maar ik heb gehoord dat het daar nu enorm druk is op de stranden.

Qua natuur zit je op Sumatra, Java en Bali volgens mij altijd goed Misschien klink ik negatiever dan ik ben (ik vond het fantastische eilanden), maar je moet gewoon wel goed voorbereid zijn op het toerisme.

[Jenny]

Sommige mensen 'doen' heel Java in 1,5-2 weken. Persoonlijk vind ik dat gekkenwerk. Je doet er slim aan om een deeltje van Java te kiezen. Van Bogor naar Yogya is makkelijk haalbaar.

Maar... Persoonlijk vind ik het stuk tussen Yogya en Bali interessanter dan het westen van Java. Uiteraard de omgeving van Yogya, maar ook het Dieng Plateau en de vulkanen in het oosten.

Op bepaalde delen van Bali zijn veel toeristen. Met name in het zuiden, maar ook in Ubud. Pak je in Ubud echter een fiets, dan ben je zo iedereen kwijt. Ook in Lovina zijn minder mensen, en al helemaal in het oosten als candi desa en Amed. Zonder toeristen kan ook, bijvoorbeeld in het vissersdorp Yeh Gangga net ten westen van de beroemde Tanah Lot tempel.

Ik was vorig jaar voor het eerst sinds 2007 op Gili T., en het valt me op hoeveel er gebouwd is sindsdien. Misschien is Gili M. een betere optie?

Qua natuur, met name beesten, is Sumatra indrukwekkender dan Java. Java is echter ook prachtig, dus je moet toch kiezen. Voor het gemak zou ik naar Java gaan, dat sluit beter aan bij Bali (boot, niet vliegen).

Qua hinduisme op Bali: de mensen zijn heel erg met geloof bezig, maar je moet het zien. Meerdere keren per dag worden er offertjes geplaatst in een altaartje in de winkel/het restaurant, en ook op de stoep. Met volle maan en nieuwe maan gaat men naar de tempel, los van de andere tientallen ceremonies per jaar. De eerste aankoop wordt gezegend door het sproeien van de waren met heilig water. Je ziet ook veel Balinezen met rijst op het voorhoofd na het bidden (wat er uiteraard weer afvalt). Grote tempels als de Pura Besakih, Ulu Watu en Tanah Lot worden overspoeld door toeristen, in de Pura Batukaru vind je niemand. Elk dorp heeft daarnaast zijn eigen tempels (minstens 3), welke je soms kan bezoeken. Neem een Balinese gids (dus geen Javaan!) en hij legt je alles uit.

Op mijn website www.outofasia.nl vind je m'n reisverslagen van de tijd dat ik op Bali woonde, er staat ook best iets over geloof en cultuur.

[Daan]

Bedankt voor jullie reacties! Het is fijn om te lezen wat ieders beleving is. Dat heeft ons ook enorm geholpen bij het voorbereiden van onze reis naar Australië vorig jaar, dus deze ervaring willen we ook deze keer zeker niet missen.

Qua keuze lijkt de route van Java naar Bali ons inderdaad het meest voor de hand liggende. Na nog meer gelezen te hebben over Java, willen we eigenlijk het oosten liever niet helemaal overslaan. Globaal is ons idee nu een beetje als volgt:

Java
Na aankomst direct door naar Bogor
Bogor (circa 3 dagen; eventueel uitstapje naar Gunung Halimun NP vanwege de authenticiteit);
Van Bogor naar Pangandaran (via de Pucack Pass en Bandung). Hier circa 3 dagen verblijven;
Van Pangandaran naar Yogyakarta (2-3 dagen)
Van Yogyakarta naar Bali met tussenin Bromo e.d. (4-5 dagen voor de hele trip)

Bali & Lombok
Vanuit Java door naar Lovina (1-2 dagen)
Vanuit Lovina omgeving Munduk en naar vulkaan Gunung Angung (2 dagen)
Ubud (3 dagen)
Van Ubud via Pandangbai naar één van de Gili-eilanden
Circa 1 week voor de Gili’s en/of Lombok
Vanuit Lombok naar bv Sanur (nog 2 dagen genieten van het strand)

Ik vermoed dat de laatste dagen in Java zich in een gebied bevinden waar zoveel moois te zien is met een zeer kort tijdsbestek. We vinden het echter heel lastig kiezen, omdat we veel goede verhalen lezen over de omgeving van Pangandaran (National Park en de Green Canyon bv.). Voor het oosten van Java ben ik nog aan het uitpluizen wat daar nog meer te beleven is naast Bromo. Tips en aanbevelingen zijn dus welkom! De route vanuit Yogyakarta lijkt mij erg lang, dus ik vermoed dat we daar zeker een dag vooruit moeten trekken. En een beetje uitrusten tussendoor kan ook geen kwaad.

Kortom: het is weer zo lastig om keuzes te maken. Jullie reacties blijven daarom van harte welkom! Ik ben er van overtuigd dat dit ons weer op weg helpt een mooie reis voor te bereiden.

[Jenny]

Ik ben in Pangadaran geweest, en ik snap niet echt wat er zo bijzonder aan is. Er zijn aapjes, maar die heb je op Bali ook. De Green Canyon is een leuke boottocht, maar je kan ook raften op Bali. Ja, je hebt er het enige stukje oerbos op Java. Maar andere bossen zijn ook indrukwekkend.

De rit van Yogya naar Bromo is inderdaad lang, maar je hebt de mogelijkheid om een tourtje te boeken. Dan zit je 12-16 uur in de bus, je bekijkt de zonsopkomst, en je gaat gelijk door naar Bali.

Zelf heb ik de Bromo bezocht vanuit Malang en vanuit Probolinggo bezocht. Vanuit Malang was toch wel een vrij lange zit midden in de nacht....

Behalve de Bromo kun je ook Ijen Kawah bezoeken, een andere vulkaan. Aanrader! Daarnaast is er in oost Java óók een national park (o.a. met schildpadden) en kun je er koffieplantages en noormuskaatplantages zien.